سەرۆک بارزانی لە پارێزگای شرنەخ بەشداریی لە چوارەمین سیمپۆزیەمی مەلای جزیزی دەکات

سەرۆک بارزانی لە پارێزگای شرنەخ بەشداریی لە چوارەمین سیمپۆزیەمی مەلای جزیزی دەکات

ڕۆژی شەممە ٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٥ لە سەردانێکیدا سەرۆک بارزانی گەیشتە پارێزگای شرنەخ و لەلایەن مونیر کارال ئۆغلو جێگری وەزیری ناوخۆی تورکیا و بیرۆل ئکیجێ پارێزگاری شرنەخ و محمد یارکا بەرپرسی شارەوانییەکانی شرنەخ بە گەرمی پێشوازی لێکرا، سەرۆک بارزانی لەوێدا بەشداری چوارەمین سیمپۆزیەمی مەلای جزیری لە پارێزگای شرناخ بوو، کە بە ئامادەبوونی ژمارەیەکی زۆری زانا و توێژەر و ئاکادیمی و بەرپرسی سیاسی و ئیداری بەڕێوەچوو و وتارێکی پێشکەش بە ئامادەبووان کرد.
دەقی وتاری سەرۆک بارزانی:

دەقی وتاری سەرۆك بارزانی لە شرناخ:

بە ناوی خوای مەزن و دلۆڤان
زۆر زۆر سوپاس بۆ ئەم پێشوازییە گەرمە، رۆژێكی زۆر خۆشە لە ژیانی مندا كە ئەمڕۆ لە جەزیرە بەشدار بووین لە كۆنگرەی چوارەم دەربارەی مەلای جەزیری كە بۆ ئێمە قوتبێكی مەزنە.

سوپاسی جەنابی وەزیری ناوخۆ، والیی شرناخ، هەموو دامودەزگاكانی دەوڵەت لە ویلایەتی شرناخ، سوپاس بۆ پەرلەمانتارانی بەڕێز، سوپاس بۆ جەماوەری ئەم دەڤەرە بۆ ئەو پێشوازییە گەرمە، سوپاسی ئێوە هەموان دەكەم.

مەلای جزیری ئەستێرەیەكی گەشە و هیچ كاتێك ئاوا نابێت، سەرقافڵەی عاشقانی رێگەی حەقە، شیعرەكانی جزیری هیچ كاتێك كۆن نابن و هەموو جارێك مرۆڤ وەها تەخمین دەكات كە تازە گوێی لێ دەبێت. چەند بە قووڵی تۆ بچیتە نێو شیعرەكانی جزیری، هێندە زیاتر لە جزیری نزیك دەبیت و سەرسام دەبیت بە جزیری.

لە تەكیەی بارزان، لە حزووری مەولانا شێخ ئەحمەدی بارزانی بەردەوام شیعرەكانی جزیری دەخوێندرانەوە. بۆ ئێمە دەركەوت كە چ نزیكایەتییەكی رۆحی لە نێوان ئەواندا هەیە، چونكە رێگەی حەق و حەقیقەت یەكە، هەروەكوو جزیری دەفەرموێت: ”د ئەسل دا کو حەمی ئاڤە چ ئاڤ و چ جەمەد.“

بەپێی ئەو لێكۆڵەرانەی كە بۆ ئێمەیان دەرخستووە، دیارە جزیری لە ساڵی ١٥٧٠دا هاتووەتە سەر دونیا و لە ساڵی ١٦٤٠دا چووەتە بەر رەحمەتی خودا، واتە ٧٠ ساڵ ژیاوە، بەڵام ٧٠ ساڵی پڕ خێر و بەرەكەت، ٧٠ ساڵی پڕ مەعریفەت و زانین.

لە شیعرەكانی جزیریدا دیارە كە زۆر شارەزا بووە و موسەڵەت بووە لەسەر زمانەكانی (كوردی، توركی، عەرەبی و فارسی). دیارە زۆریش گەڕاوە بۆ عیلم و زانین، لە نێو ئەو جێگانەی كە بۆ ئێمە دەركەوتووە سەردانی كردووە، ئامێدی بووە. لە حزووری ئەو هەموو زانا و پسپۆڕ و لێكۆڵەر و ئەكادیمیستان زەحمەتە بۆ من بچمە نێو وردەكاریی جزیری چونكە ئێوە باشتر دەزانن، بەڵام بەپێی بۆچوونی موتەوازیعی خۆم، دەمەوێ هەندێك بۆچوون دەربارەی مەلای جزیری بڵێم:

جزیری لە بواری تەسەوفدا لە مەقامێكی هەرە هەرە بڵنددا بووە، گەیشتبووە مەرتەبەی (فناء في الله)، لەسەر وەحدانیەتی خودا بە زمانێكی زەلال بۆ ئێمە دەریدەخات و دەفەرموێت: (وەحدەتێ موتلەق مەلا، نوورە د قەلبان جەلازۆرا د ڤێ مەسئەلێ، ئەهلێ دلان شوبهە ما).

عەزەمەتی مەلای جەزیری دەردەكەوێت لەم چەند بەیتانە دا:
سڕڕێ وەحدەت ژ ئەزەل گرتییە حەتتا ب ئەبەد
واحد و فەردە ب زاتێ خوە وی نینن چو عەدەد
یەکە دەریا تو بزان قەنج چ مەوج و چ حەباب
د ئەسل دا کو حەمی ئاڤە چ ئاڤ و چ جەمەد

مانای ئەمە زۆر مەزنە، تەنیا مەلای جەزیری دەتوانێت ئەم تەعبیرە بكات و باوەڕ ناكەم دووبارە ببێتەوە و كەس بتوانێت ئەم تەعبیرە بڵێت.

لە بواری فەلسەفیدا شۆڕەسواری مەیدانی فەلسەفی بووە، بە دوو ڕێز باشترین تەعبیر لە ژیانی مرۆڤ دەكات كە دبێژێت:

تو بنێ ماهێ نەو و دەستێ قەزایێ هەی هەی
نە ل زەرعێ فەلەکێ بەلکی ژ عومرێ مەیە داس

كێ دەتوانێت ئەم تەعبیرە بكات لە مەلای جزیری زیاتر؟

لە بواری واقیعیەت و واقیعبینیدا، دیسان لەم بەیتانەدا مەلا بۆ ئێمە دەردەكەوێت كە زۆر واقیعبین بووە و زۆر زانا بووە:

کەس ب دادا مە نەپرست گلەهـ و داد چ کت؟
تە نەبت دادڕەسەک بیهوودە فەریاد چ کت؟
هەر گل و سەنگ دبتن زێر ب تەدبیرێ حەکیم
قابلییەت کو نەبت حکمەتێ ئوستاد چ کت؟
کان ب گەوهەر چ بکت گەوهەر ئەگەر پاک نەبت
تو بەسیرەت تە نەبت سیرەتێ ئەجداد چ کت؟

دیسان ئەمە بۆ ئێمە دەریدەخات كە مەلا چەند زانا و چەند مەزن بووە. ئەوەندەی دەربارەی مەلای جەزیری بڵێین كەمە، بەڵام جێی دەستخۆشییە كە زانكۆی شرناخ ئەم كۆنگرەیە بووەتە نەریتێك ساڵانە دەست پێ دەكەن، ئەمە جێی دەستخۆشییە و ئێمە پیرۆزبایی لێ دەكەین، بەڵام مەلا بە خۆی وەسفی خۆی دەكات كە دەبێژیت:

ب دل ئاتەش ژ جەگەر بریانم
لەو پەریشان و پوڕ ئێشانم
عاشقێ نازک و مەحبووبانم
تو نەبین بێ سەر و بێ سامانم
گولێ باغێ ئرەمێ بوهتانم
شەبچراغێ شەبێ کوردستانم

لە جێی خۆیدایە كە گوتەكەی (خانی)ی مەزن (خانی رابە بینەڤە روحا مەلای جزیری، وێ حەی بكە عەلی حەریری.. كەیفەك وە بدە فەقیێ تەیران، حەتا ب ئەبەد بمیانێ حەیران)

ئێمەش دەبێژینە شێخی مەزن، مەلای جزیری:
دەست هەڵناگرین ژ تەڵەب
گەر مە د ڕێ چیت سەر و تشت
پشت نادەین دوو هزار خەنجەر و تیر و رم و خشت
مە سەرێ دانیە ڕێ و ب خودێ بەستیە پشت

خودا كەرەمێكی مەزنی لەگەڵ ئێوە كردووە لەم دەڤەرە، جزیری لێرە رابووە، دیرۆك لێرە دروست بووەوە جارێكی دیكە، چونكە وەك خوای گەورە لە قورئانیشدا دەفەرموێت: (واستوت على الجودي) گەمیا نوح لێرە هاتە خوارەوە. ئەمە بۆ ئێوە و بۆ ئێمە هەموان جێی شانازییەكی مەزنە.

لە كۆتاییدا من دەمەوێ ئیشارەت بدەمە ئەو گۆڕانكارییە مەزنەی كە لە ناوچەكەدا رووی داوە، پرۆسەی ئاشتی.

ئێمە زۆر كەیفخۆش بووین كە ئەم پرۆسەیە دەستی پێكرد، ئێمەش دەبینین ئەمجارە پرۆسە زۆر بە ڕێكوپێكی دەستی پێكرد، چونكە میللەت و پەرلەمان و هەموو حزب پشتیوانی دەوڵەتن، لێرەدا من بە پێویستی دەزانم سوپاسی جەنابی سەرۆك كۆمار بەڕێز ئەردۆگان، دەوڵەتی توركیا، پەرلەمانی توركیا و میللەتی توركیا بكەم كە دەرگەی ئاشتییان كردەوە كە باشترین دەرگا و باشترین بژاردەیە. هەروەها دەستخۆشی لە بەڕێز ئۆجەلان دەكەم كە ئەویش هەنگاوی ئەرێنی نا. لێرەدا من دەمەوێ بڵێم، ئێمەش بە هەموو قوەتی خۆمان پشتیوانی ئەم پرۆسەی ئاشتییەین و چ لە ئێمە بخوازرێ و لە دەستی ئێمە بێت، ئێمە ئامادەین، ئینشائەڵا پرۆسەكە دەگاتە ئەنجامێكی زۆر باش، خێر و خۆشی بێنێت بۆ ئێمە هەموان.
والسلام علیكم.