بەڕێوەبەری گشتی بانکە بازرگانییەکان لە هەرێمی كوردستان رایدەگه‌یه‌نێت، كردنەوەی بانكی نیشتمان لە هەرێمی كوردستان، دەتوانێت هۆکارێک بێت بۆ کردنەوەى پێشینەكان بۆ هاووڵاتیان و واڵاکردنی دەرگا بۆ بانكەكان تا بکرێنە سیستەم و بە بانکە عێراقى و جیهانییەکان ببەسترێنەوە.
مەولود سابیر بەڕێوەبەری گشتی بانکە بازرگانییەکان لە هەرێمی كوردستان، به پێگەی فەرمی حكومەتی هه‌رێمی كوردستانی راگه‌یاندووە، بانكی نیشتمان بانكێكی حكومییە، بە یاسای بانكی ناوەندی عێراقی دادەمەزرێت، رێكارەكانی دامەزراندنی دەستپێكراوە و كارەكانی لە هەرێم بە سەرمایەى نزیک بە ٢٥٠ ملیار دینار كۆتایی هاتووە.
هه‌روەها گوتی: ” ٢ ملیار دینارمان بە کاش لە بانكی ناوەندی عێراقی لە هەولێر داناوە، تەنیا لەسەر بانكی ناوەندی عێراقی ماوەتەوە كە مۆڵەتمان پێ بدات بۆ ئەوەی كارەكانمان ئەنجامبدەین و دەست پێ بكەین”.
له‌بارەی سوودی بانكی نیشتمان بۆ هاووڵاتیان، بەڕێوەبەری گشتی بانکە بازرگانییەکان دەڵێت: “كە مۆڵەت لە بانكی ناوەندی عێراقی وەردەگرین، واتە هەموو ئەو كارانەی بانكی ناوەندی عێراقی ئەنجامی دەدات لە رووی رێنمایی و یاساوە، ئێمەش لە بانكی نیشتمان جێبەجێی دەكەین، سوودەکانیشی ئەمانەن:
ـ گشت پێشینەكان بۆ هاووڵاتیانی هەرێم دەكاتەوە.
ـ دەرگا وڵا دەكات تا بانكەكانی هەرێم بكرێنە سیستەم.
ـ واڵاکردنی دەرگا بەڕووی دەرەوە و جیهان.
ـ کارکردن لەگەڵ ئەو بانكە نێودەوڵەتییانەی ئێستا كارمان لەگەڵ ناكەن.
ـ لە هەرێمى کوردستان ٩٤ بانك هەن، بە کردنەوەى بانكی نیشتمان، رێژەی بەشێک لە فەرمانبەران كەمدەبێتەوە.
ـ بانكی نیشتمان دەبێته دەرگایەک بۆ وه‌به‌رهێنه‌ران و دروستبوونی متمانە بۆ وه‌به‌رهێنه‌رانی بیانی.
ـ مانگانە ٥٠٠ ملیۆن دۆلاری پاره‌ی نه‌وت لە رێگەى بانکە ئەهلییەکانەوە بۆ مووچه‌ی فه‌رمانبه‌ران خه‌رجدەكرێت، بانکى نیشتمان ئەمەش چارەسەردەکات.
سەبارەت به بوونە ئەندامى بانکى ناوەندى عێراق، به‌ڕێوەبه‌ری گشتی بانکە بازرگانییەکان لە هەرێمی كوردستان، روونیكردەوە، ئێستا بەهای دۆلار رۆژانە لە بەرزبوونەوەدایە، هەموومان دەپرسین ئایا هۆكار چییە، هۆكارەكەی ئەوەیە بانكی ناوەندی رێژەیەكی كەم دۆلار دەخاتە بازاڕ، ئەگەر ئێمە ئەندام بین لە بانكی ناوەندی عێراقی و بە یاسا مۆڵەت وەربگرین، ئەو كاتە بانكی ناوەندی عێراقی رێژەیەك لەو دۆلارە دەداتەوە بە بانكی نیشتمان و ئێمەش لە هەرێمی كوردستان دەیخەینە بازاڕ، وەرگرتنی دۆلار له بانكی ناوەندی عێراقی و خستنه بازاڕی هه‌رێمی كوردستان، دەبێته هۆی دابه‌زینی نرخی دۆلار.
هاوپۆل: ئابوری
-
لە هەرێمی كوردستان بانكێك دادەمه‌زرێت به بانكه عێراقی و جیهانییه‌كان دەبه‌سترێته‌وە
-
ئەمڕۆ مووچەی چەند شوێنێكی دیكە دابەش دەكرێت
رۆژی سێشەممە ٣-١-٢٠٢٣ وەزارەتی دارایی و ئابووری حكومەتی هەرێمی بڵاویكردۆتەوە كە دەست بەدابەشكردنی مووچەی مانگی ١٢ ی ساڵی ٢٠٢٢ دەكرێت.
بەگوێرەی خشتەی راگەیەنراوی وەزارەتی دارایی ،ئەمڕۆ چوارشەممە ڕێكەوتی ١١ ی ١ی ٢٠٢٣، مووچەی وەزارەتی كاروباری شەهیدان و ئەنفالكراوان ،كەسوكاری شەهیدان و ئەنفالكراوان،زیندانە سیاسییەكان ، دابەش دەكرێت .
بە گوێرەی خشتەكە، لە ڕۆژانی ٢٤ و ٢٥ ی ١ ی ٢٠٢٣ بە مووچەی خانەنشینی پێشمەرگە دابەشكردنی مووچەی مانگی ١٢ كۆتایی دێت.
-
کەیسی کۆمپانیا نەوتییەکان لە هەرێمی کوردستان هێندە بەهێزە کە دەتوانن سکاڵاکانیان دژی حکومەتی عێراق ببەنەوە
کۆمپانیای گیبسن دان، کە کۆمپانیایەکی یاسایی نێودەوڵەتی ئەمریکییە، لە شرۆڤەیەکدا کە ئەنجامیداوە بۆ کێشەی نێوان وەزارەتی نەوتی عێراق و کۆمپانیا نەوتییەکانی نێو هەرێمی کوردستان دەڵێت، ئەگەر حکومەتی عێراق سووربێت لەسەر هەوڵەکانی بۆ هەڵوەشاندنەوەی گرێبەستی ئەو کۆمپانیایانەی لە هەرێمی کوردستان کاردەکەن، ئەوا کۆمپانیا نەوتییانە دەتوانن سكاڵا لە دادگە نێودەوڵەتییەکان تۆماربکەن و داوای قەرەبووی دەیان ملیار دۆلار لە حکومەتی عێراق بکەن.
بەپێی ئەو کۆمپانیایە، بە لەبەرچاوگرتنی خاڵ و بڕگەکانی نێو دەستووری عێراق و یاسای نەوت و گازی هەرێمی کوردستان، کەیسی کۆمپانیا نەوتییەکان لە هەرێمی کوردستان هێندە بەهێزە کە دەتوانن سکاڵاکانیان دژی حکومەتی عێراق ببەنەوە و بەوهۆیەشەوە حکومەتی عێراق رووبەرووی کێشەی گەورەی یاسایی دەبێتەوە و ناچار دەبێت ملیارەها دۆلار وەک قەرەبوو ببژێرێت.
گیبسن دان لە شرۆڤەکەیدا دەڵێت: ” لە هەموو دۆخێکدا هەرێمی کوردستان بەشێکە لە عێراق و دەبێت عێراقیش پابەندی یاسا و رێسا نێودەوڵەتییەکان بێت، بەتایبەتی وەزارەتی نەوتی عێراق کە بووەتە هۆکار بۆ ئەوەی مەترسی بۆ ژینگەی کارکردنی کۆمپانیا نەوتییەکان لە هەرێمی کوردستان دروستبێت و ئەو هەنگاوەش دژی یاسا نێودەوڵەتییەکان و یاسا و رێساکانی رێکخراوی کۆنفرانسی ئیسلامییە کە عێراق تێیدا ئەندامە. هەربۆیە دەبێت حکومەتی عێراق پابەند بێت بە گەرەنتیکردنی مافی وەبەرهێنەرە بیانییەکان.”
کۆمپانیای گیبسن دان لە ساڵی 1890 لە ئەمریکا دامەزراوە، 1400 پارێزەری هەیە و لە 20 وڵاتی جیهاندا لقی هەیە.
-
هەواڵێکی خۆش بۆ فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان
بەپێی زانیاریەکان بەم نزیکانە دەست بە پلەبەرزکردنەوەی فەرمانبەران دەکرێت ، بۆ ئەم مەبەستە حکومەتی ھەرێمی کوردستان دەستی بە ئامادەکارییەکان کردووە ، ئەمەش خواستی ھەموو فەرمانبەرێکە .
-
هەر فەرمانبەرێک مووچەکەی لە ملیۆنێک و نیو زیاتر بێت بەشە خۆراکی مانگانەی دەبڕدرێت
هەر فەرمانبەرێک مووچەکەی لە ملیۆنێک و نیو زیاتر بێت بەشە خۆراکی مانگانەی دەبڕدرێت
نەوزاد شێخ کامل بەڕێوەبەری گشتی بازرگانی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاند : ھەر فەرمانبەرێک مووچەکەی لە ملیۆنێک و نیو زیاتر بێت بەشە خۆراکی مانگانەی درەبڕدرێت و ئەم بڕیارە ئەو فەرمانبەرانەش دەگرێتەوە کە مووچە لە عێراق وەردەگرن و لە ھەرێم دادەنیشن
بەڕێوەبەری گشتیی بازرگانی هەرێمی کوردستان گوتیشی : ئەو فەرمانبەرە کوردانەی مووچەکانیان لەسەر وەزارەتەکانی حکومەتی عێراقە، بەشە خۆراکی ئەوانیش دەبڕدرێت
-
هەناردەکردنی دانەوێڵە لە ئۆکراینا دەست پێ دەکاتەوە
ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممە 17ی ته‌مووز، به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی پێوه‌ندیی سه‌رۆكایه‌تی توركیا له ڕاگه‌یه‌نراوێكدا ئاشكرای كردووه، “له پێوه‌ندییه‌كی ته‌له‌فۆنیی ڕه‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان سه‌رۆك كۆماری توركیا له‌گه‌ڵ هاوتا فەڕه‌نسییه‌كه‌ی ئیمانوێل ماكرۆن، له‌باره‌ی بڕیاره‌كانی كۆبوونه‌وه‌ی چوار كه له ئەستەنبوڵ گفتوگۆیان كرد، هه‌روه‌ها گواستنه‌وه‌ی دانه‌وێڵه‌ی ئۆكرایناشیان تاوتوێ كرد.”
ئه‌ردۆغان ئاماژه‌ی به‌وه دا، له كۆبوونه‌وه‌ی چوار كه له ئەستەنبوڵ به‌ڕێوه‌چووه، بڕیار دراوه به دامه‌زراندنی ناوه‌ندێكی هاوئاهه‌نگی كه به‌رپرسانی توركیا و ڕووسیا و ئۆكراینا و نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان له‌خۆ ده‌گرێت، بۆ به‌ڕێوه‌بردنی پرۆسه‌ی هه‌نارده‌كردنی دانه‌وێڵه‌ی ئۆكراینا. ئه‌وه‌یشی گوتووه، “به خێرایی پلانه‌كه جێبه‌جێ ده‌كه‌ن بۆ به‌ده‌ستهێنانی پێشكه‌وتنێكی گه‌وره له ئاسایشی خۆراكی جیهاندا”.