هۆشداری لە تێکچوونی دۆخی عێراق دەدرێت

فەلاح مەشعەل، نووسەر و چاودێری سیاسی دیاری عێڕاق نووسیویەتی؛ قەیرانەکانی نێوان بەغدا و کوردستان بەرەو هەڵکشان دەچن و ڕەنگە بگاتە ئاستی کشانەوەی سیاسی و نوێنەرایەتی کورد لە حکومەتی ناوەند-دا. پاشان عێراق دەخزێتە ناو قەیرانێکی سیاسی و دەستوورییەوە. ئەم قەیرانە لەلایەن وەزارەتی داراییەوە لە بەغدا دەستپێشخەری بۆ کراوە، کە ڕاگرتنی مووچەی یەک ملیۆن و دووسەد هەزار فەرمانبەری حکومەتی هەرێمی ڕاگەیاند. ئەمە ئەو فشار و هەڕەشەیە، کە حکومەتی ناوەند لە کاتی هەر قەیرانێکی سیاسی نێوان هەردوولادا، نەدانی مووچەی فەرمانبەران دژی هەرێم بەکاری دەهێنێت.
بە کورتی ڕیشەی کێشەکە لە نەبوونی یاسای نەوت و گازدایە، کە پەیوەندی و دابەشکردنی سامان و وەبەرهێنانەکانی نێوان حکومەتی ناوەندی و هەرێم ڕێکبخات. هەڵوێست و ناکۆکییە سیاسی و ئایدۆلۆژییەکان لە پێش بەرژەوەندییە نەتەوەییەکانی گەلی عێڕاق، چ عەرەب و چ کورد، کەوتوونەتە پێشەوە. ئەم قەیرانە لە ساڵانی 2007-2008 سەری هەڵدا، کاتێک حوسێن شەهرستانی وەزیر و سەرپەرشتیاری کاروباری وزە، بە چەقبەستوویی و ڕکابەریی سیاسی مامەڵەی لەگەڵ بەرپرسانی کورد لە کەرتی وزە لە کوردستاندا کرد. بە لەبەرچاوگرتنی قووڵایی ئەم قەیرانە و وردەکارییە ئاڵۆزەکانی و ئەو هەڵانەی هەردوولا کردوویانە، ئەم بابەتە ناتوانێ لە ئێستادا قسەی لەسەر بکرێت.
قەیرانی ئێستاش بەهۆی سەردانەکەی مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ ئەمریکا و واژۆکردنی دوو ڕێککەوتنی وزە بۆ پەرەپێدانی وەبەرهێنان لە کێڵگە نەوتییەکانی هەرێمدا، زیاتر گەرمبوو. حکومەتی ناوەندیش بە هەفتەیەک بەر لە جەژن وەڵامی هەرێمی دایەوە، ئەو وەڵامەش بڕینی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم بوو!
ئەو نووسەرە دەشڵێت؛ ناکۆکییە سیاسییەکانی نێوان بەغدا و هەرێم زۆرن. هەندێکیان لە نەبوونی بناغەیەکی تۆکمە بۆ ئەزموونە دیموکراسی و دەستووری و فیدراڵیەکان سەرچاوە دەگرن، هەندێکی دیکەشیان بەهۆی لایەنە دەرەکییەکان و ململانێ و دەسەڵاتە ناوچەییەکانەوە زیاتر قووڵ دەکرێنەوە. ئەمەش ئەو مۆدێلەیە کە دوای ٢٢ ساڵ لە کۆتایی دەسەڵاتی پاوانخوازەوە بۆ مۆدێلی دەستە دەرەکی و ناوچەییەکان گواستراوەتەوە.
بەڵام ئەوەی جێگای داخە، بژێوی ملیۆنێک فەرمانبەر لە هەرێم بۆتە موزایەدەی سیاسی، وەک ئەوەی خەڵکی کوردستان بەشێک نەبن لە گەلی عێراق. ئەگەر حکومەتی بەغدا لەسەر بابەتێکی سیاسی بتوانێت سزای حکومەتی هەرێمی کوردستان بدات، نە واقیعییە و نە دەستوورییە کە ملیۆنێک خێزان لە بژێوی ژیانیان بێبەش بکات!
ڕوونە مەبەست لێی فشار و شەرمەزارکردنی حکومەتی هەرێمە. بەڵام گرنگە دان بەوەدا بنرێت، کە حکومەتی هەرێم دیل نییە لەلایەن حکومەتی ناوەندییەوە، هەر شتێک ڕوویدا مووچەی هەرێم ڕابگیرێت. ئەمە وەهمێکە. پێدەچێت هەندێک لایەنی ناوخۆی عێراق بە هەڵە خوێندنەوەی دیمەنی هەرێم و گۆڕانکارییەکانی بە دروستی بکەن!
بەپێی دیدگای زلهێزە نێودەوڵەتییە کاریگەرەکان، کوردستان خاڵی هاوسەنگی عێراقە. ناوەندی کێشکردنی سیاسییە لە عێراقدا، وەک چۆن دوای هەر خولێکی هەڵبژاردن سەردانی هەولێر دەکەیت بۆ بەدەستهێنانی ڕەزامەندی سەرکردایەتی کورد لەپێناو پێکهێنانی حکومەتی بەغدا!
کوردستان کە ئێوە بە تۆمەتی جۆراوجۆر تۆمەتبار دەکەن، توانیویەتی مۆدێلێک لە پێش بەغداوە بنیات بنێت لە بواری بیناسازی، خزمەتگوزاری، ئاسایش، و دابینکردنی کارەبای ٢٤ کاتژمێری بۆ هاوڵاتیانی، لە کاتێکدا حکومەتی ناوەند بەردەوامە لە بێتوانایی لە پێشکەشکردنی خزمەتگوزارییە سەرەتاییەکان و ئاستێکی شایستەی ژیان بۆ هاوڵاتیانی.
بەکورتی ئەگەر کوردستان نیشتمانێکە بۆ هەموو عێڕاقییەکان، ئەوا بە میهرەبانی و ڕێزەوە مامەڵە لەگەڵ کوردستانی عێڕاق بکە وەک بەشێکی دانەبڕاو لە مافی ڕەگەزنامەی عێراقی، بەبێ گوێدانە حساباتی سیاسی خۆت. وە ئەگەر دوژمنێک و لایەنێکە کە کێبڕکێی دەسەڵات و سامان و کاریگەری دەرەکی لەگەڵت دەکەن، ئەوا مافی چارەی خۆنووسین بە حکومەتی هەرێم بدە تا دەوڵەتێکی کۆنفیدراڵی بن نەک ملکەچی موزایەدە و ڕەشبگیری و حوکمڕانی ستەمکاری هەمیشەیی.