د. مەحمود عوسمان، سیاسەتمەداری کوردستان، بۆ بازمیدیا:
خۆپیشاندانەکانی سلێمانی دروشمی پاڵپشتیان بۆ دادگای فیدراڵی بەرزکردووەتەوە، لە کاتێکدا بڕیارەکە دژی دەستوورە و دژی هەرێمی کوردستانە.
بازمیدیا کۆمێنتان لەسەری چییە؟
د.مەحمود عوسمان: هەندێک شت هەیە تێکەڵاو بووە، بێگومان زۆر کەس پشتیوانی بڕیارەکەی دادگای فیدراڵی بۆ مووچە دەکات، بۆ ئەوەی مووچەی هەرێم وەک ئەوەی عێراقی لێ بێت، بەڵام وردەکاری نازانم چۆن دەبێت و چۆن رێکدەخرێت، ئامانجەکە چییە؟، ئەوەش بەشێکە لەو سیاسەتەی کە حکومەتی مەرکەزی دەیەوێت، چونکە ویستەکەیان ئەوەیە یەک حکومەتی مەرکەزی هەبێت و فیدراڵی و لامەرکەزی نەبێت، لە کۆنەوە ئەم کێشەمان هەیە.
بازمیدیا: پێشتریش حکومەتی عێراق تەمویلی دەکرد، هەرێمی کوردستان تەنیا دابەشی دەکرد، واتا حکومەتی عێراق پارەی نەناردووە بۆیە مووچە نەدراوە، لەسەر ئەمە چی دەڵێن؟
د.مەحمود عوسمان: راستە ئەوە وایە، بەڵام ئەوان لە 2003 دەیانەوێ حکومەتێکی مەرکەزی هەبێت، لەو کاتەوە ئێمە کێشەمان لەسەر ئەو بابەتە لەگەڵ بەغدا هەیە، دەیانەوێت هەموو شتێک سەربەوان بێت و مەرکەزی بێت، زۆر بڕوایان بە فیدراڵی نییە، بڕوایان بە هەرێم نییە، زۆر پێیان ناخۆشە کە هەرێمی کوردستان هەیە، بەڵام هەرێم پێش هاتنی ئەوانیش هەبوو.
بازمیدیا: واتا ئێستا دادگای فیدراڵی و سەرانی عێراق چیان دەوێت؟
د.مەحمود عوسمان: ئەوان دەیانەوێ لە رێی دادگای فیدراڵییەوە، کە لەبنەڕەتدا دادگای فیدراڵیش نییە و هی سەردەمی پۆڵبریمەرە، دەیانەوێ مەرکەزی بچەسپێنن، وەک پارێزگایەک لەگەڵ هەرێمی کوردستان مامەڵە بکەن.
بازمیدیا: قسەکانی سەرۆکی ئەنجومەنی دادوەری عێراقیش پێشێلکردنی دەستوورە و مانای ئەوە دەگەیەنێت کە دژی هەبوونی هەرێمی کوردستانن، کە لەگەڵ دروست بوونی هەرێم نین؟
د.مەحمود عوسمان: ئەوەیە رێک ئاوایە، قسەکانی فایەق زێدان و ئەوانی دیکەش هەمان شتە، بڕوایان بە هەرێمەکان و فیدراڵی نییە، دەیانەوێ دەستووریش بگۆڕن، بەڵام پێیان ناکرێت.
لە 2003 وە ئێمە لەگەڵیانین ئەم خیلافەیان هەبووە، بۆیە ئەمە نوێ نییە.
بازمیدیا: لە دیدارەکەی لەگەڵ رادیۆی مۆنتیکارلۆی فەرەنسی، سەرۆک بارزانی باس لەوە دەکات کە دادگای فیدراڵی بڕیاری نادەستووری دەر دەکات، پێشێلی دەستووریان کردووە، هاوڕایت لەگەڵ قسەکانی؟
د.مەحمود عوسمان: لە بنەڕەتەوە ئەوانە دژبوون، کاتی خۆی کە دەستوور واژۆ کرا، سەرانی عێراقی عەرەب بە ناچاری واژۆیان کرد، تەحافوزیان لەسەر دەستوور نووسی، بۆیە با نەڵێین لە دەستوور هەڵگەڕاونەتەوە، بەڵکو دژی دەستوور بوون، دژی پێشمەرگە بوون، قسەکانی کاک مەسعود زۆر راستە، هەمان بۆچونم هەیە، چونکە حەقیقەتە و هەیە.
سەرانی عێراقی دەڵێن کاتی خۆی ناچاربووین پابەندی ئەو دەستوورەبین، چونکە ئەمریکا و نەتەوە یەکگرتووەکان لێرەبوون، ئەوانە بڕوایان بەوە نییە موخەسەساتی پێشمەرگە بدەن، بڕوایان بەوە نییە کە ئیعتیزار (داوای لێبوردن) لە گەلی کورد لەسەر بابەتی ئەنفال بکەن، هەروەها قەرەبووی قوربانییەکان بکەنەوە، هەموو ئەمانە هەیە.
بازمیدیا: ئەی کۆمێنتان لەسەر سەردانەکەی کاک مەسرور سەرۆکی حکومەتی هەرێم بۆ ئەمریکا چییە؟
د.مەحمود عوسمان: کاک مەسرور کە چووەتە ئەمریکا ئەو پەیوەندیی و دیدارانەی هەبووە، خۆ وەزیری پێشمەرگەشی لەگەڵ بووە کە لە پشکی یەکێتییە، کەواتە یەکێتی دەبێ لەسەر هەمان خەت بێت.
بازمیدیا: ئێوە خەباتان کرد لە پێناو دروستکردنی هەرێمێک بۆ کورد، هەر وا بە ئاسانی دەکرێ رادەستت عێراقی بکەن و ئەویش حوکمی مەرکەزی بسەپێنێت؟
د.مەحمود عوسمان: کاتی خۆی کە ئەوانە لە عێراق هاتنە سەر حوکوم، هەرێمی کوردستان هەبوو، لە کاتی هاتنە حوکمی ئەمانە هەرێم دروست نەبووە، پێیان ناخۆشە کە هەرێمی کوردستان هەیە، بێگومان من بۆچوونم وایە کە ئێمە قەوارەیەکمان هەیە، دەبێت هەموان بەرگری لێ بکەن، نابێ رێگە بدەن کە ویستی ئەوانە سەربگرێ کە دەیانەوێ ئەم قەوارەیە لەناوبچێت، دەبێت هەوڵبدرێت هەموو کورد و لایەنەکان لەنێو خۆیاندا یەکبن، بەرگری لە ئەم قەوارەیە بکەن، بە بڕوای من نابێت حزبێک دژبێت و حزبێکی دیکە شەڕی بۆ بکات.
بازمیدیا: دادگای فیدراڵی بڕیارێکی دژی پێکهاتەکانی کوردستان دەرکرد، کورست کۆتاکانی لابرد، پێتوایە ئەم بڕیارە دەستێوەردانە لە کاروباری ناخۆی هەرێم و بریارێکی نادەستوورییە؟
د.مەحمود عوسمان: بە بۆچوونی من ئەم بڕیارە نادەستوورییە، ئەگەر بۆ پەلەمانی کوردستان ئەم بڕیارەیان دەرکردووە، ئەی پەرلەمانی عێراق بۆ کورسی کۆتای پێکهاتەی تێدایە؟، کورسی کۆتاکان بۆ پێکهاتەکانی مەسیحی، تورکمان، ئەرمەن و ئێزدییەکان پێویستە هەبێت، چونکە ژمارەیان زۆر نییە تا نوێنەریان بنێرنە پەرلەمان.
هەرچەندە رەنگە خیلاف لە هەرێمی کوردستان هەبێت، لەسەر ئەم بابەتە، بەڵام بڕیاردان لەلایەن دادگای فیدراڵییەوە بۆ نەهێشتنی کورسی کۆتا، بەڕاستی بڕیارێکی نادەستوەرییە و شتێکی خراپە.
ئەو کەسەی لەسەر ئەم بابەتەش سکاڵای لە دادگای فیدراڵی کردووە، زیاد جەباری پەرلەمانتاری پێشووی یەکێتییە لە پەرلەمانی کوردستان، چونکە یەکێتی ناکۆکی لەسەر ئەم بابەتە لەگەڵ پارتی هەبوو، کە نەیتوانی چارەسەری بکات، یەکێتی چووە لە دادگای فیدراڵی سکاڵای تۆمار کردووە، دادگای فیدراڵیش لە خوای دەوێت شتێکی وا هەبێت و کورد ناکۆک بێت و دژی یەکبن، بۆ ئەوەی بەسەریاندا زاڵبن، بۆیەش دادگای فیدراڵی ئەم بڕیارە نا ماقوڵ و نادەستوورییەی بۆ لابردنی کورسی کۆتا دا.
